Tür Değiştirmede İşlem Denetçisinin Önemi ve İşlem Denetçisinin Kaldırılmasına İlişkin Eleştiriler[1]

Av. Ebru BAKIM

İşlem denetçisi, şirket tarafından verilen tüm bilgi ve belgeler doğrultusunda tür değiştirmeye ilişkin işlemin dürüst resim ilkesine ve ortaklık pay ve haklarına uygun olup olmadığın denetler^[2]. Bununla birlikte işlem denetçisinin yapmış olduğu denetim yeniden yapılandırma raporunun ve bilançosunun denetimi ile sınırlıdır^[3]. Bu bakımdan söz konusu raporda ortaklık paylarında değişim oranının tespiti bakımından önem arz etmektedir.

TTK tasarısı ve 6102 Sayılı TTK ile tür değiştirme planı ve raporunun denetlenmesi öngörülmüşse de 6335 S.K gereğince TTK m.187’de öngörülen denetime ilişkin hüküm kaldırılmış ve yerine muadil bir hüküm getirilmemiştir. Bu husus uygulamada boşluk yarattığından doktrin tarafından da eleştirilmektedir^[4]

İşlem denetçiliğinin kaldırılması ve yerine muadil bir hüküm getirilmemesi sebebi ile pay sahibinin hangi yollara başvuracağı hususunda açık bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu sebeple pay sahibinin öncelikle bilgi alma ve inceleme hakkını kullanması gerekmektedir. Bilgi alma ve inceleme hakkının yetersiz kalması veya yönetim kurulunca engellenmesi halinde özel denetim talep etme yoluna başvurulabilir. Ancak özel denetim ile işlem denetçiliği farklıdır. Zira işlem denetçiliğinde yeniden yapılandırma raporu ve bilanço denetimi yapılırken özel denetimde pay sahipliğine ilişkin hakların korunması ve kullanılması bakımından pay sahibinin talebi üzerine bir inceleme söz konusudur^[5]. Bu bakımdan incelenen konu ve uygulanma şekli bakımından özel denetim ile işlem denetçiliği birbirinden farklı olup özel denetimde bir yaptırım söz konusu değildir. Pay sahibinin bu tür değiştirme ile pay sahipliğinden doğan haklarının ihlalinde TTK m. 191 vd. öngörülen dava yollarına başvurulabilir.

[1] Nenemoğlu Bakım, Ebru, Anonim Ve Limited Şirketler Arasındaki Tür Değiştirmelerde Ortakların Hukuki Durumu, 2023, Ankara, s. 63-64. 

[2]Erdem, Ercüment, Türk Ticaret Kanunu ile İlgili Makaleler, 2018, İstanbul. s. 263.

[3]Günay, Gözde Engin, Anonim Ortaklıklar Hukuku’nda Özel Denetim, 2018, İstanbul. s. 17.

[4]Ayrıntılı bilgi için bkz. Altay, Sıtkı Anlam, Anonim Ortaklıklarda Özel Denetim Koşullarına İlişkin Düşünceler, İstanbul, 2013, s.55-74.; Gürbüz Usluel, s.146, dn. 12.; Tekinalp, Sermaye Ortaklıkları, N:26-26. Doktrinde Gürbüz Usluel söz konusu işlemlerin denetimi için ticaret sicil müdürü tarafından uygun bir tespit de yapılamayacağını zira ticaret sicil müdürünün tescil işlemi yapabilmesi için pay sahiplerinin tüm hususlarda anlaşması gerektiğini ve bu sebeple değişim oranına ilişkin ticaret sicil müdürü tarafından bir tespit yapılamayacağını belirtmektedir. Bkz. Gürbüz Usluel, s.146, dn. 12.

[5]Günay, s. 17.