LİMİTED ŞİRKETLERDE YENİ KURULUŞ İÇİN ÖNEMLİ NOKTALAR VE LİMİTED ŞİRKET ESAS SÖZLEŞMESİ ÖRNEĞİ

Av. EBRU BAKIM

            TTK m. 124’te Ticaret kanunu uyarınca kurulabilecek şirket türleri açıkça belirtilmiştir. Bunlar, kollektif, komandit, anonim, limited ve kooperatif şirketleri olup, kollektif ile komandit şirket şahıs; anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirket sermaye şirketi sayılmıştır[1].

            Uygulamada adî ortaklıktan (TBK m. 620) daha kurumsal yapıyı tercih etmeyen kişiler işbu şirket türlerinden birini tercih edebilir. Ancak, TTK m. 124 uyarınca kurulacak şirketlerde bir takım uyulması zorunlu kurallar, ortak sayısının alt ve üst sınırı, şirket esas sermayesinin değeri, ortakların ve şirketin hukuki/cezai sorumluluğu, hisse senedinin türü, pay devri yasakları, tescil, denetim vb. özel hükümler bulunmaktadır.

            TTK m. 573 vd. düzenlenen ve bir sermaye şirketi olan (yani paydaşlarının şirket alacaklılarına karşı yalnızca sermayesi ile sorumlu olduğu bir diğer ifade ile şahsi malları ile değil şirketin malları/sermayesi ile sorumlu olduğu şirket türü) limited şirketler uygulamada fazlasıyla talep görmektedir[2]. Zira, limited şirketlerinde kuruluş sermayesi miktarı anonim şirketlere oranla az olduğu gibi (TTK m. 580 gereğince LTD için 10.000 TL iken, TTK m. 332 gereğince AŞ’lerde 50.000 TL’dir), pay devri yasağının getirilebilmesi ve bu suretle ortaklar arasında daha güven verici ilişkilerin kurulması gibi özellikleri mevcuttur.

            UYGULAMADA NEDEN LİMİTED ŞİRKETLER TERCİH EDİLMEKTEDİR?

            Öncelikle limited şirketler tek veya birden fazla kişi ile kurulabilir ancak m. 574 gereğince bu sayı 50’den fazla olamaz[3]. Dolayısıyla sayı bakımından daha fazla ortaklı olabilen anonim şirketlerde olduğu gibi ortak sayısının çokluğu sebebi ile şirket yönetimine uzak olma[4] durumları veya ortağın şahsından kaynaklı özelliklerin bilinmemesi bir diğer deyişle paydaşların anonimliği[5] daha azdır.

            Normal şartlar altında limited şirket ortakları da anonim şirketlerde olduğu gibi payını devredip çıkma hakkına sahiptir. Ancak, m. 577/1-a gereğince bu hak sınırlanabilir yine aynı madde j fıkrası gereğince de ortağın şirketten çıkarılmasına ilişkin özel hükümler konulabilir. Dolayısıyla bir limited şirket kuruluşunda ortakların bu hususu iyice değerlendirip sözleşmeye yazması gerekir. Aksi takdirde işbu sebeplerin hukuka uygunluk kriteri sağlandığı hallerde ortağın çıkma-çıkarılması ancak dava yolu ile kullanılabilir ki bu yol hem uzun hem de masraflı olup şirketin devamlılığı ilkesine halel getirecektir. Aynı zamanda şirketin işleyişine de engel olacak ve kâr elde etme fonksiyonunu sekteye uğratacaktır.

            Limited şirketinin bir sermaye şirketi olmasından kaynaklı sorumluluk yalnızca şirkete getirilen sermaye ile sınırlıdır. Bir diğer deyişle limited şirket kendi malvarlığı ile alacaklılara karşı sınırsız sorumlu olup limited şirket ortakları şirket alacaklılarına karşı yalnızca taahhüt ettikleri sermaye payı ile sorumludur[6]. Dolayısıyla hem düşük sermaye ile kurulabilmekte hem de kollektif şirketlerde olduğu gibi paydaşın şahsi mal varlığı ile sorumlu olma prensibi bulunmamaktadır[7]. Bu sebeple yeni girişimciler için mal varlığının korunması anlamında daha geniş imkan sağlandığından uygulamada sık görülmektedir.

            Kanuni şartlar yani TTK m. 575 gereğince belirlenen hallerin tamamlanması ile tüm kuruculara (ortaklara) ait imzaların noterde onaylanmasından sonra TTK m. 586-587 gereğince şirket merkezinin bulunduğu yer ticaret sicil müdürlüğünde şirket esas sözleşmesi tescil ettirilir ve ilan olunur. Kuruluşun geçerlilik şartı yazılı olması ve imzaların noterce onaylanmasıdır[8]. Bunun dışında TTK m. 576 gereğince sözleşme içeriği anlamında bulunması gereken asgari geçerlilik şartları ise şunlardır;

            -şirketin ünvanı, merkezi, işletme konusu, esas sermaye tutarı ile itibari değerleri,

            -müdürlerin kimlik bilgileri ve şirketin yapacağı ilanlara ilişkin bilgiler.

            Bu hususlar asgari olup uyulması zorunlu olan hükümlerdir[9]. Ancak yukarıda da bahsettiğimiz üzere limited şirketlerde bazı kısıtlamalar öngörülebilmektedir. İşte bu kısıtlamaların kaynağı m. 577’de ele alınmıştır. Bunlar kısaca;

            -pay devrinin sınırlandırılması

            -esas sermaye payları ile ilgili önerilmeye muhatap olma, önalım, geri alım, alım haklarının tanımlanması,

            -ek ödeme, yan edim ile ilgili hükümler

            -belirli veya belirlenebilir ortaklara veto hakkı veya oyda üstünlük hakkı

            -cezai şart,

            -rekabet yasağı olarak gösterilebilir. Buradan anlaşılması gereken husus şudur, limited şirketlere ilişkin TTK m. 577 gereğince getirilecek özel hükümlerin bulunması halinde işbu hususlara uyulmak zorundadır. Dolayısıyla düzenlenecek ortaklık sözleşmesi, ileriye yönelik ve koşullara uyarlanma bağlamında ele alınması gerekir. Aksi halde hem ciddi maddi zarara hem de yargılamaya sebebiyet verecektir.

            Bu hususların daha sonra ortaklarca değiştirilmesi istenildiği takdirde yine esas sözleşmede bir kayıt bulunmaması halinde TTK m. 589 uygulanacaktır. Bu durumda da esas sermayenin 2/3 temsil eden ortakların kararı ile esas sözleşme değiştirilebilecektir. Yani çoğunluk kararı sağlanmadıkça esas sözleşme değişikliği yapılamayacağı için yargı dışı çözüme ulaşılamayacaktır.

            Limited şirketlerin tercih edilmesinin bir diğer sebebi ise anonim şirketlerde düzenlendiği kadar katı bir kamu denetimi yoktur. Daha doğru bir ifade ile şirketler için iki türlü denetim mekanizması vardır. Bunlar iç denetim ve dış denetim. İç denetim kısaca şirket ortaklarının belirlediği veya kanunda öngörülen hallerde uygulanan mekanizmayı dış denetim ise devletin belirlediği hükümleri ve uyguladığı yaptırımları ifade etmektedir. Anonim şirketler nezzdinde TTK m. 333, bakanlık temsilcisinin genel kurulda toplanması, Gümrük ve Ticaret Bakanlığının şirket feshi davası açabilmesi gibi durumlar devletin denetleme ilkesi gereğince anonim şirketlerde etkili olup özel hükümlerle düzenlenmiştir[10]. Bu bakımdan dış denetim yönünden limited şirketlerdeki hükümlerin anonim şirketlere nazaran daha az olduğu söylenebilir.

            Tüm bu hususları değerlendirdiğimizde, uygulamada limited şirketin tercih edilmesinin sebeplerini kamu denetiminin az olması, ortakların yakın ilişkide olması, yönetimin çok ortaklı anonim şirketlere nazaran ortaklarca idaresinin kolay olması, daha az sermaye ile kuruluşun gerçekleşmesi olarak sıralayabiliriz.

            ÖRNEK LİMİTED ŞİRKET KURUCULAR BEYANI/TAAHHÜDÜ[11]

Not: kırmızı ile belirtilen kısımlar okuyuculara bilgi amaçlı olup sözleşme içerisinde yer almamaktadır.

   KURULUŞ:

Madde1- Aşağıdaki adları, soyadları, yerleşim yeri ve uyrukları yazılı kurucular arasında bir Limited Şirket  kurulmuştur.

Sıra no

1          Kurucunun/Kurucuların Adı ve Soyadı Yerleşim Yeri Uyruğu ,T.C. Kimlik No (TTK m. 573 ve 574’te uygulanan hususlara dikkat edilmesi gerekmekte)

ÜNVAN:

Madde 2- Şirketin ünvanı .............................................................. Limited Şirketidir.

(İşletme konusunu kanunun emredici hükümlerine aykırı olmamak kaydı ile geniş tutabilirsiniz, limited şirketler, kanunen yasaklanmamış her türlü ekonomik amaç ve konular için kurulabilir. Madde 576, 573/3)

AMAÇ VE KONU:

Madde 3- Şirketin amaç ve konusu başlıca şunlardır.

.............................................................

ŞİRKETİN MERKEZİ:

Madde 4- Şirketin merkezi ........................’dır. Adresi …………………… dir. Adres değişikliğinde yeni adres, ticaret siciline tescil ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan ettirilir. Tescil ve ilan edilmiş adrese yapılan tebligat şirkete yapılmış sayılır. Tescil ve ilan edilmiş adresinden ayrılmış olmasına rağmen, yeni adresini süresi içinde tescil ettirmemiş şirket için bu durum fesih sebebi sayılır

SÜRE:

Madde 5-  Şirketin süresi, kuruluşundan itibaren (…) yıldır. Bu süre şirket sözleşmesini değiştirmek suretiyle uzatılıp kısaltılabilir. (bu kısımda süresi olarak da belirtebilirsiniz veya sadece bir amacın gerçekleştirilmesi için şirket kurulabilir. Bu durumda amacın şüpheye mahal vermeyecek şekilde açık yazılması gerekmektedir)

SERMAYE :

Madde 6- Şirketin sermayesi ........................ paya ayrılmış ..................Türk Lira

olup bunun,

...................... paya karşılık olan .......................... Türk Lirası .............................

...................... paya karşılık olan .......................... Türk Lirası .............................

tarafından tamamen taahhüt edilmiş ve nakden taahhüt edilen esas sermaye paylarının itibari değerlerinin ¼ ü şirketin tescilinden önce ödenmiş olup, geri kalan ¾’ü ise genel kurulun alacağı kararlara göre şirketin tescilini izleyen yirmidört ay içinde ödenecektir. Bu husustaki ilanlar şirket sözleşmesinin (….) maddesine göre yapılır.

(Şirket sermayesi onbin Türk Lirasından az olamaz. Farklı itibari değerde paylar belirlenebilir. Ancak, esas sermaye paylarının değerleri yirmibeş Türk Lirası veya katları şeklinde belirlenmelidir. Madde 580, 583)

İLAN:

Madde 7- Şirkete ait ilanlar…………………………………………………………. yapılır.

(Şirkete ait ilanların ne surette ve hangi sürede yapılacağı açıkça belirtilir. Genel kurul toplantılarına ilişkin ilanların toplantı gününden en az on gün önce yapılması zorunludur. Genel kurulun toplantıya çağrılmasına ilişkin ilanların Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ve internet sitesi açma yükümlülüğü varsa internet sitesinde yapılması zorunludur. (Madde 576/1-e, 617/2, 617/3)

 ŞİRKETİN İDARESİ:

Madde 8- Şirketin işleri ve işlemleri genel kurul tarafından seçilecek bir veya birkaç müdür tarafından yürütülür.

İlk ..............yıl için ..................................................... şirket müdürü olarak seçilmiştir. (Müdürler pay sahipleri olabileceği gibi ortakların belirlediği üçüncü kişi de olabilir. Bununla birlikte birden çok müdürün varlığı halinde çift imza yetkisi düzenlenebilir. Bu durumda müdürlerin hepsinin ya da belirlenen kişilerin birlikte imza atması gerekecektir)

TEMSİL:

Madde 9- Şirketi müdürler temsil ederler. Şirketi ilzam edecek imzalar genel kurul tarafından tespit, tescil ve ilan olunur.

(TTK m. 623 gereğince şirket ortaklarından en az birine şirketin yönetim hakkının ve temsil yetkisinin verilmesi gerekir.)

HESAP DÖNEMİ:

Madde 10- Şirketin hesap yılı Ocak ayının birinci günü başlar ve Aralık ayının 31. günü sona erer. Ancak şirketin ilk hesap yılı şirketin kesin surette kurulduğu tarihten başlayarak Aralık ayının sonuncu günü biter.

KARIN TESPİTİ VE DAĞITIMI:

Madde 11- Şirketin net dönem karı yapılmış her çeşit masrafların çıkarılmasından sonra kalan miktardır. Net dönem kârından her yıl %5 genel kanuni yedek akçe ayrılır; kalan miktar, genel kurul kararı ile pay sahiplerine kar payı olarak dağıtılır. Kar payı, esas sermaye payının itibari değerine, yerine getirilen ek ödeme yükümlülüğünün tutarı eklenmek suretiyle oluşacak toplam miktara oranla hesaplanır.

(Kar payının dağıtımında taraflarca farklı usul de belirlenebilir.)

YEDEK AKÇE

Madde 12- Genel kanuni yedek akçe ödenmiş sermayenin %20 sine ulaşıncaya kadar ayrılır. Bu miktarın azalması halinde yeniden genel kanuni yedek akçe ayrılmaya devam olunur.

Genel kanuni yedek akçe ile bu sözleşme hükümlerine göre ayrılması gereken miktar net dönem karından ayrılmadıkça pay sahiplerine kar dağıtılamaz.

(Şirket sözleşmesi ile yıllık karın %5’inden fazla ve ödenmiş sermayenin %20’sini aşabilecek tutarda yedek akçe ayrılması belirlenebilir. Şirket sözleşmesi ile başka yedek akçe ayrılması da öngörülebilir ve bunların özgülenme amacıyla harcanma yolları ve şartları belirlenebilir. Madde 521)

OY HAKKI

TTK M. 577 gereğince farklı oy hakkı düzenlenebilir.

ŞİRKETTEN ÇIKMA ÇIKARILMA VE PAY DEVRİ YASAĞI

REKABET YASAĞI

EK ÖDEMELER

GENEL KURULUN TOPLANTIYA ÇAĞRILMASINA İLİŞKİN ÖZEL HÜKÜMLER

KANUNİ HÜKÜMLER:

Madde 13- Bu ana sözleşmede bulunmayan hususlar hakkında Türk Ticaret Kanununun hükümleri uygulanır.

Kurucunun Adı ve Soyadı                                                                           İmzası

[1] Çalışmamızda yalnızca limited şirketler değerlendirilecek olup diğer türler kapsam dışı bırakılmıştır.

[2] Örneğin 2023 yılı mart ayında toplam 11.581 şirket kurulmuşken bu sayının 9.917’si limited şirketlere aittir. Bkz. TOBB Kurulan/Kapanan Şirket İstatistikleri, https://www.tobb.org.tr/BilgiErisimMudurlugu/Sayfalar/KurulanKapananSirketistatistikleri.php (e.t 01.06.2023) Yine aynı görüşte bkz. Bilgili, Fatih/Demirkapı, Ertan, Şirketler hukuku Dersleri, 2017, Bursa, s. 405.

[3] Bu konuda eleştiriler için bkz. Bilgili/Demirkapı, s. 408.

[4] TTK’da azınlık hakları, imtiyazlı paylar, anonim şirketin 50’den fazla ortak ile kurulabilmesi/devam etmesi veya hamiline yazılı hisse senetlerinin bulunması hususları anonim şirketinin yönetiminde söz hakkı bakımından çeşitli durumlara sebebiyet vermekte iken, limited ortaklarda hamiline yazılı hisse senedinin olmaması veya esas sözleşme ile pay devrinin, ortaklıktan çıkması gibi hususlarının sınırlandırılabilme imkanı ortakların yönetimde karar mekanizması olmasını kolaylaştırmaktadır.

[5] Tekinalp bu konuda anonimlik kavramını “pay sahibinin isimlerinin bilinip bilinmemesinin önemli olmadığı, sermayenin önemli olduğu, bu noktada hamiline yazılı hisse senetlerinin anonim şirketlerde bulunması ile hak sahipliğinin zilyetlik ile tamamladığı” şeklinde ifade etmektedir. Bkz. Tekinalp, Ünal, Sermaye Ortaklarının Yeni Hukuku, 2015, İstanbul, s. 74.

[6] Tekinalp, s. 514.

[7] Bu durumun tek istisnası, şirketten tahsil edilemeyen kamu borcunun varlığı halinde AATUHK m. 35 gereğince limited şirketlerde ortaklarının getirmiş oldukları sermaye payı ile orantılı olmak kaydı ile kamu borcunun ortaktan tahsilinde sakınca bulunmamaktadır.

[8] Tekinalp, s. 525.

[9] İşbu hususlara uyulmaması veya eksik hususlar bulunması halinde Ticaret Sicil Yönetmeliği m. 35 gereğince müdürlük, tescil işlemini kısmen veya tamamen reddedebilir. Bu durumda ilgililer yine aynı yönetmelik m. 39 gereğince red kararının tebliğinden itibaren 8 gün içerisinde sicilin bulunduğu yer Asliye Ticaret Mahkemesinde bu karara itiraz edebilir.

[10] Bozkurt, Tamer, Şirketler Hukuku, 2018, Ankara, s. 198-199.

[11] Şirketin tek ortaklı kurulması halinde kuruluş taahhüdü adı almaktadır. Bkz. Tekinalp, s. 524.